Mars’ta yaşam olduğuna dair gerçek kanıtlar hiçbir zaman bulunamamış olsa da, yeni bir NASA çalışması mikropların gezegenin yüzeyindeki donmuş suyun altında potansiyel bir yuva bulabileceğini öne sürüyor.
Çalışmanın yazarları, bilgisayar modellemesi yoluyla, su buzunun içinden geçebilecek güneş ışığı miktarının, buz yüzeyinin altındaki su havuzlarında fotosentezin gerçekleşmesi için yeterli olacağını göstermiştir.
Dünya’da buz içinde oluşan benzer su havuzlarında, fotosentezden enerji elde eden algler, mantarlar ve mikroskobik siyanobakteriler de dahil olmak üzere yaşam olduğu tespit edilmiştir.
NASA’nın Güney Kaliforniya’daki Jet İtiş Gücü Laboratuvarı’ndan Aditya Khuller, “Bugün evrenin herhangi bir yerinde yaşam bulmaya çalışıyorsak, Mars buzları muhtemelen bakmamız gereken en erişilebilir yerlerden biridir” dedi.
Mars’ta iki tür buz vardır: donmuş su ve donmuş karbondioksit.
Communications Earth & Environment dergisinde yayınlanan makalede baş yazar Khuller ve meslektaşları, geçmiş milyon yıllardaki bir dizi Mars buzul çağı sırasında yüzeye düşen tozla karışık kardan oluşan büyük miktarlardaki su buzunu incelediler.
Bu eski kar o zamandan beri katılaşarak buza dönüştü ve hala toz zerrecikleriyle dolu.
Toz parçacıkları buzun daha derin katmanlarındaki ışığı gizleyebilse de, güneşe maruz kaldıklarında buzun içinde yüzey altı su havuzlarının nasıl oluşabileceğini açıklamak için kilit öneme sahipler.
Koyu renkli toz, çevresindeki buzdan daha fazla güneş ışığı emerek buzun ısınmasına ve yüzeyin birkaç metre altına kadar erimesine neden olabilir.
Bilim insanları, Mars yüzeyine maruz kaldığında buzun gerçekten eriyip erimeyeceği konusunda ikiye bölünmüş durumdalar.
Bunun nedeni gezegenin ince ve kuru atmosferidir; burada su buzunun Dünya’da kuru buzun yaptığı gibi süblimleşerek doğrudan gaza dönüştüğüne inanılmaktadır.
Ancak Mars yüzeyinde erimeyi zorlaştıran atmosferik etkiler, tozlu bir kar yığını veya buzul yüzeyinin altında geçerli olmayacaktır.
Dünya’da buzun içindeki toz, kriyokonit delikleri olarak adlandırılan, rüzgarla savrulan toz parçacıkları oraya indiğinde buzda oluşan, güneş ışığını emen ve her yaz buzun içinde daha da eriyen küçük boşluklar yaratabilir.
Sonunda, bu toz parçacıkları güneş ışınlarından uzaklaştıkça batmayı bırakırlar, ancak yine de etraflarında bir su cebi oluşturmaya yetecek kadar sıcaklık üretirler.
Bu cepler, basit yaşam formları için gelişen bir ekosistemi besleyebilir.
Tempe’deki Arizona Eyalet Üniversitesi’nden eş yazar Phil Christensen, buzun içeriden erimesine atıfta bulunarak, “Bu, Dünya’da yaygın bir olgudur. Yoğun kar ve buz, yukarıdan aşağıya doğru erimek yerine, bir sera gibi onu ısıtan güneş ışığını içeri alarak içten dışa doğru eriyebilir.” dedi.
Christensen onlarca yıldır Mars’ta buz üzerinde çalışıyor.
NASA’nın 2001 Mars Odyssey yörünge aracında THEMIS (Termal Emisyon Görüntüleme Sistemi) adı verilen ısıya duyarlı bir kameranın operasyonlarını yönetiyor.
Geçmiş araştırmalarında Christensen ve Colorado Boulder Üniversitesi’nden Gary Clow, Kızıl Gezegen’deki tozlu kar yığınları içinde sıvı suyun nasıl oluşabileceğini göstermek için modelleme kullandılar.
Bu çalışma da Mars’ta fotosentezin mümkün olup olamayacağına odaklanan yeni makale için bir temel oluşturdu.
2021’de Christensen ve Khuller, Mars’taki çukurlarda açığa çıkan tozlu su buzunun keşfi üzerine bir makale yazdılar ve birçok Mars çukurunun, buzun sıvı su oluşturmak üzere erimesinin neden olduğu erozyonla oluştuğunu öne sürdüler.
Bu yeni makale, tozlu buzun fotosentezin yüzeyin 9 fit (3 metre) kadar altında gerçekleşmesi için yeterli ışığa izin verdiğini öne sürüyor.
Bu senaryoda, buzun üst katmanları yüzey altındaki sığ su havuzlarının buharlaşmasını önlerken aynı zamanda zararlı radyasyondan da koruma sağlıyor.
Bu önemli, çünkü Dünya’nın aksine Mars’ta hem güneşten hem de uzaydaki radyoaktif kozmik ışın parçacıklarından koruyacak koruyucu bir manyetik alan bulunmuyor.
Çalışmanın yazarları, yüzey altı havuzları oluşturma olasılığı en yüksek olan su buzunun Mars’ın tropik bölgelerinde, 30 derece ile 60 derece enlemleri arasında, hem kuzey hem de güney yarımkürede var olacağını söylüyor.
Khuller bundan sonra Mars’ın tozlu buzunun bir kısmını yakından incelemek için bir laboratuarda yeniden yaratmayı umuyor.
GELECEK MİSYONLAR İÇİN HARİTASI ÇIKARILIYOR
Bu arada Khuller ve diğer bilim insanları, gelecekte olası insan ve robot misyonları için bilimsel hedefler olabilecek sığ eriyik su konumlarını aramak için Mars’taki en olası noktaların haritasını çıkarmaya başlıyor.